بیماری شغلی چگونه شناخته می شوند؟

بیماری شغلی چگونه شناخته می شوند؟

هر کشوری فهرستی از انواع بیماری شغلی تهیه کرده و مسئولین بهداشت کار با کسانی که به این بیماریها مبتلا می شوند طبق قانون بیماریهای شغلی رفتار می کنند. ولی در مواردی که بیماری خاصی در فهرست بیماریهای شغلی نیامده باشد شورای پزشکی تشکیل جلسه داده و در مورد آن بیماری از نظر شغلی بودن، نظر می دهد، در شورا بطور معمول یک پزشک متخصص طب کار، یک پزشک وابسته به مراجع قانونی و یک پزشک معالج متخصص شرکت دارند، این پزشکان در مورد بیماریهای شغلی تصمیم گیری می نمایند.

طبقه بندی بیماری شغلی

بیماری شغلی طبقه بندی گوناگونی دارد ولی بهترین روش طبقه بندی این بیماریها، توجه به عوامل ایجاد این بیماریها می باشد، در این نوع طبقه بندی بیماریها را به ۵ دسته تقسیم می کنند :

١- بیماریهای ناشی از عوامل فیزیکی

۲- بیماریهای ناشی از عوامل مکانیکی

۳- بیماریهای ناشی از عوامل شیمیایی

۴- بیماریهای ناشی از عوامل زیستی

۵- بیماریهای ناشی از عوامل روانی

بیماری شغلی ناشی از عوامل فیزیکی

این گروه از بیماریها در نتیجه تأثیر عوامل فیزیکی موجود در محیط کار بوجود می آیند؛ این عوامل عبارتند از :

الف) بیماریهای ناشی از گرما

ب) بیماریهای ناشی از سرما

ج) بیماریهای ناشی از سر و صدا

د) بیماریهای ناشی از تغییرات فشار هوا

هـ) بیماریهای ناشی از نور

و) بیماریهای ناشی از ارتعاش

ز)  بیماریهای ناشی از تشعشع مواد رادیو اکتیو

ح) بیماریهای ناشی از رطوبت

 بیماریهای ناشی از عوامل مکانیکی

کاربرد ابزار و وسایل در برخی از افراد موجب فشار بر روی مفصلها گردیده و عوارضی مانند پینه بستن و کرامپهای عضلانی را بدنبال دارد. عوامل مکانیکی شامل انواع ماشینهایی است که در کار مورد استفاده قرار می گیرند. در بهداشت صنعتی در مورد چگونگی کاربرد ماشین آلات به صورتی که سلامت افراد تأمین گردد، بحثهای بسیاری مطرح گردیده است. علم ارگونومی (مهندسی عوامل انسانی در سال ۱۹۶۱ به صورت آمیزه ای از زیست شناسی و علوم مهندسی شکل گرفت، هدف این علم بالا بردن بازده ماشین آلات و تأمین بهداشت و سلامت افرادی است که با ماشین کار می کنند و نیز چگونگی تطبیق کار ماشین با انسان و یا به عبارت دیگر چگونگی سازگاری انسان با ماشین در این علم مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. بهر حال زمانی که انسان با ماشین کار میکند می باید از راحتی و آرامش و ایمنی بهره مند باشد. به همین منظور طرح ریزی صحیح ماشین آلات اهمیت بسیاری می یابد. طراحی و ساخت ماشین آلات باید به نحوی باشد که در وهله اول در هنگام کار با آنها خطری جدی افراد را تهدید نکند و دیگر اینکه کار با ماشین آسان باشد و برای فرد انجام دهنده کار ناراحتی بدنبال نداشته باشد. وجود حفاظ ایمنی یکی از شرایط ضروری کار است که باید متناسب با طراحی ماشین باشد. استفاده از کلیدهای خودکار که در مواقع لازم عمل می نمایند، ضریب ایمنی ماشین آلات را بالا برده است. آموزش کارکنان برای استفاده صحیح از ماشین آلات و وسائل از نظر پیشگیری خطرهای مربوط به عوامل مکانیکی مؤثرترین راه می باشد.

در تهیه ماشین آلات باید دقت داشت تا پیشرفته ترین دستگاه از نظر ایمنی انتخاب و خریداری شود. دستگاههایی که حفاظ برای آنها از ابتدا طراحی نشده، بهتر است تهیه نشود چون تجربه نشان داده که حفاظهای دست ساز یا حفاظهایی که افراد برای دستگاه خود می سازند در عمل از کارآئی لازم برخوردار نبوده و بر مشکلات ایمنی می افزایند.

وجود نظام نگهداری و تعمیرات پیشگیری کننده، موجب آمادگی همیشگی دستگاهها می گردد و از بروز بسیاری از خطرات جلوگیری می نماید. چون بسیاری از سوانح به علت روش غلط نگهداری و تعمیرات غیر برنامه ای توسط افراد ناآگاه و بی تجربه رخ می دهند. امروزه سازمانهای پیشرو برای داشتن ماشین آلات آماده و پیشگیری از خطرهای مربوط به روش نگهداری ناقص و غلط به نگهداری و تعمیرات جامع (TPM) روی آورده اند. این روش ضریب ایمنی را بالا برده و هزینه های نگهداری را به حداقل می رساند.

بیماریهای ناشی از عوامل شیمیایی

کلیه مواد اولیه، مواد خام، مواد مصنوعی به صورت جامد، مایع و گاز که در صنعت تولید و یا به کار گرفته می شوند، به عنوان عوامل شیمیایی محیط کار مورد مطالعه قرار می گیرند، این مواد مصنوعی و یا طبیعی و دارای منشاء گیاهی، معدنی و یا آلى می باشند. تأثیرات فیزیولوژیک مواد شیمیایی متفاوت است، مهمترین مواد شیمیایی زیان آور به این شرح طبقه بندی می شوند:

الف) مواد التهاب آور و محرک : این مواد تحریک کننده بوده و ایجاد التهاب می نمایند.

ب) مواد خفگی آور: موادی مانند منواکسید کربن و گازهایی مانند اتان و متان.

ج) مواد بیهوش کننده و مخدر : این مواد بر روی سلسله اعصاب مرکزی تأثیر گذارده و بدن را سست می نمایند.

د) سموم سیستمیک : این سمها سیستمهای بدن را از کار می اندازند و یا تخریب می کنند.

بیماریهای ناشی از عوامل روانی

زندگی ماشینی موجب افزایش اختلالات و بیماریهای روانی گردیده است. در شرایط کنونی بسیاری افراد از ناراحتی و نگرانی رنج می برند. در کشورهای پیشرفته صنعتی ۳٪ غیبت های کارکنان منشاء روانی دارند. علت های بسیاری برای افزایش اختلالات روانی ذکر گردیده که شاید مهمترین آنها مشکل عدم سازگاری انسان با ماشین باشد. البته فقط محیط کار برای فرد ایجاد تنش نمی کند بلکه محیط زندگی تا حد زیادی تنش زا می باشد. از نظر طب کار، خستگی بیش از حد مهمترین عامل ایجاد اختلالات روانی است. خستگی ناشی از کار اگر به شکل کامل برطرف نشود، حالت خستگی حاد (سورمناژ) بوجود آمده و در نهایت موجب اختلال روانی می گردد :

خستگی ناشی از کار   >>>  خستگی حاد   >>>  اختلال روانی

 خستگی حاد هنگامی پدید می آید که خستگی روزانه در اثر استراحت برطرف نشود و هر روز مقداری باقی مانده و انباشته گردد که در این حالت عوارضی مانند : کاهش نیروی کار، بی حوصلگی، بی علاقه بودن، بی تفاوتی، عصبانیت و تحریک پذیری، سردرد، درد ستون فقرات و بیخوابی که نشانه های خستگی حاد هستند، بروز می کند.

مدیران ایران