تحصیلات عالیه آینده گرا؛ چه چیزی هایی در دانشگاه ها تدریس و یادگرفته شوند؟

برایم جالب بود که مقاله ای با عنوان «Future-oriented higher education: Which key competencies should be fostered through university teaching and learning» که در سال ۲۰۱۲ در نشریه فیوچرز «futures» به چاپ رسیده است، سومین مقاله پر استناد در این نشریه است. مقاله اول البته مقاله ای است با عنوان «A review of scenario planning» که قبلا نیز در این وب سایت به آن اشاره شده بود ، و عنوان آن یعنی مروری بر روش برنامه ریزی سناریویی، تقریبا توجیه کننده جایگاه اولی آن به عنوان پر استنادترین مقاله در نشریه فیوچرز است. اما جایگاه سومی مقاله ای که می خواهیم در این نوشتار مختصری آن را مرور کنیم، قابل تامل است.

چرا باید مقاله ای کم حجم که بیشتر از آنکه بر معرفت شناسی یا روش شناسی آینده پژوهی متمرکز باشد، بر یک مسئله متمرکز است، یکی از سه مقاله پر استناد در معتبرترین نشریه حوزه آینده پژوهی باشد؟!

مقاله به دنبال پاسخ بدین سوال است که مهمترین شایستگی هایی سیستم آموزشی که با توسعه پایدار در ارتباط اند و لذا باید در سیستم های آموزش عالی آینده گرا توسعه پیدا کنند، کدامند؟

برای پاسخ به این سوال، مقاله هدف خود را به شناسایی قابلیت ها و شایستگی های فردی معطوف کرده و با استفاده از روش دلفی به سراغ خبرگانی از آلمان، بریتانیا، شیلی، اکوادور و مکزیک رفته است. در انتها ۱۲ شایستگی محوری شناسایی شده اند که نتایج آن قابل توجه است.

• شایستگی در تفکر سیستمی و مدیریت پیچیدگی
• شایستگی در تفکر پیش بینانه
• شایستگی در تفکر انتقادی
• شایستگی در اقدام منصفانه و دوست دار محیط زیست
• شایستگی برای همکاری در گروه های ناهمگن
• شایستگی برای مشارکت
• شایستگی برای همدلی و تغییر چشم انداز
• شایستگی برای کار میان رشته ای
• شایستگی برای برقراری ارتباط و استفاده از رسانه
• شایستگی برای برنامه ریزی و تحقق پروژه های نوآورانه
• شایستگی برای ارزیابی
• شایستگی در تحمل ابهام و نا اطمینانی

حالا به عنوان یک مدرس دانشگاه متاملانه به این ۱۲ شایستگی فکر می کنم و به اینکه چقدر در تدریس موفق به رشد این قابلیت ها در میان دانشجویانم هستم؟ به عادت های بد خودم فکر می کنم جایی که فراموش می کنم به عنوان قسمتی از سیستم من هم باید این شایستگی ها را در خود رشد دهم و به عادت های بد دانشجویانم وقتی دلشان می خواهد جزوه نویس باشند، از نقد می ترسند، از صحبت کردن در کلاس پروا دارند و بعضی وقت ها با گذشت چندین ترم، حتی یک بار هم با هم کلاسی های خود کار گروهی نکرده اند.

به هر حال تغییر از خود ما شروع می شود، نوبت دیگر که در کلاس بودیم چه به عنوان مدرس و چه به عنوان دانشجو، از خودمان سوال کنیم چقدر این شایستگی های آینده محور در این کلاس در حال رشد هستند.

این مقاله پر استناد گواهی است بر اهمیت این سوال. جسارت داشته باشیم و بپرسیم.

منبع