متمرکزها به بهشت می‌روند، غیرمتمرکزها به همه جا!

این روزها موضوع «تمرکز» و «توجه» آنقدر مهم و داغ شده است که مفهومی به نام «اقتصاد توجه» ایجاد شده و مورد توجه کسب‌وکارها و رسانه‌های مختلف قرار گرفته.

اقتصاد توجه، همان چیزی است که اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی، از آن پول در می‌آورند!

شما را به سمت بستر و محتوای جذاب و رایگان خودشان می‌کِشند تا توجه شما را جلب کنند.

شاید به ظاهر همه خدمات این رسانه‌های اجتماعی رایگان باشد، ولی آنها «توجه» ِ شما را به صاحبان کالا یا خدمات می‌فروشند و از آن پول در می‌آورند.

بنابراین بهای حضور ما در رسانه‌های اجتماعی، با صرف‌کردن توجه و وقت ما در آن رسانه‌ها پرداخت می‌شود که اگر «وقت، طلاست» را قبول داشته باشیم، هزینۀ بسیار گزافی را بدون آنکه متوجه باشیم، از کف خواهیم داد.

معتادان شیک و باکلاس!

جذب‌کردن توجه مخاطب و نگه‌داشتن او در رسانه‌ها، راه و روشی علمی دارد که در کتاب «هوک» یا «قلاب» به آن پرداخته شده.

خلاصه‌اش این است که محرکی بیرونی، ما را به فعالیتی ساده تشویق می‌کند.

وارد محیط جدید می‌شویم و از همان ابتدا پاداش‌هایی غیرمنتظره دریافت می‌کنیم (همان تصاویر جذابی که انتظارشان را نداشته‌ایم) و برای دریافت پاداش‌های بعدی باز هم وارد این پلتفرم‌ها و محیط‌ها می‌شویم و وقتی به خودمان می‌آییم، به استفاده از آنها معتاد شده‌ایم!

آنقدر این محیط‌ها ما را به خودشان جلب می‌کنند که دیگر حتی به آن محرک بیرونی‌شان هم نیاز نداریم.

اعتیاد ما به این رسانه‌ها، از سست‌عنصری ما نیست (!) از تبحر دانشمندان و متخصصان آن رسانه‌ها در شناخت کارکرد مغز ما می‌آید و ساخت چیزهایی که مغز ما نمی‌تواند به سادگی به آنها «نه» بگوید. بنابراین خیلی طبیعی است که ما به این رسانه‌ها معتاد شویم.

معتادان تکنولوژی، ظاهری باکلاس دارند و ژستی همه‌چیز دان. اما خروجی و بهره‌وری کارشان، احتمالاً بسیار پایین است. 

توجه یا بی‌توجهی، مسئله این است!

اما اگر تمرکز نداشته باشیم، چه چیز بدی رخ خواهد داد؟

راستش، بدون تمرکز، چیز خیلی بدی رخ می‌دهد! بدون تمرکز، به هیچ جای خوبی نخواهیم رسید. شاید نتوانیم کار خوبی به دیگران ارائه دهیم. شاید رفته‌رفته، طرد شویم.

کال نیوپورت، نویسنده جوان و چیره‌دست آمریکایی در کتاب «کار عمیق» فرمولی را برای تولید عالی ارائه داده است:

تولید عالی = زمان اختصاص‌داده شده به کار × میزان تمرکز

نیوپورت در این فرمول می‌گوید که برای موفق‌شدن، راهی به جز «تمرکز» نداریم. اگر تمرکز نکنیم، هر اندازه که وقت اختصاص دهیم، باز هم این معادله، صفر می‌شود.

من آدم‌های باهوش و پرتلاش زیادی دیده‌ام که هر بار مشغول کاری متفاوت بوده‌اند و آخرش به هیچ‌جا نرسیده‌اند.

اما آدم‌های ظاهراً ساده‌لوح زیادی هم دیده‌ام که تا رسیدن به موفقیت، فقط به یک کار یا ایده چسبیده‌اند و به جرأت می‌گویم که راز مشترک همه این آدم‌های موفق، «تمرکز» بوده است.

افراد موفق، در یک زمان، فقط روی یک حوزه تمرکز می‌کنند و وقتی هم که مشغول کار می‌شوند، به تمام معنا و با نهایت تمرکز، فقط کار می‌کنند!

متمرکزها به بهشت می‌روند، غیرمتمرکزها به همه جا!

بعد از مرور سادۀ موفق‌ها شاید بد نباشد نگاه کوتاهی هم به وضعیت روزمره خودمان بیندازیم:

تصور کنید که من می‌خواهم کتاب بخوانم. تازه کتاب را باز کرده‌ام که با تماس تلفنی یکی از دوستانم، متوقف می‌شوم. دوباره از ابتدا شروع می‌کنم و این بار پیامکی تبلیغاتی حواسم را پرت می‌کند. شروع بعدی با درخواست فرزندم متوقف می‌شود و چند دقیقۀ بعد، باز هم از ابتدای فصل شروع به خواندن می‌کنم.

یک صفحه پیش می‌روم، به ایده جالبی می‌رسم و تصمیم می‌گیرم در موردش جستجویی اینترنتی داشته باشم. از این صفحه به آن صفحه می‌روم و وقتی به خودم می‌آیم، در جایی هستم که قرار نبوده باشم! برای اینکه یادم بیاید کجا بودم، مجبورم از کمی عقب‌تر شروع کنم و این داستان ادامه دارد.

با این شرایط وقفه‌ای، کار خیلی کمی را در زمانی طولانی و با بهره‌وری بسیار پایین انجام خواهیم داد.

چرا تمرکزمان را از دست می‌دهیم؟

مغز ما کنجکاو و بازیگوش است و خیلی زود همه چیز برایش عادی و به نوعی کسل‌کننده می‌شود. بنابراین سراغ چیزهای دیگری می‌رود. این، طبیعت مغز است. اما حکم قطعی نیست و می‌توانیم این وضعیت را بهتر کنیم.

خبر خوب این است که با متمرکز ماندن روی یک موضوع، کم‌کم قدرت بیشتری در رام‌کردن مغز بازیگوش‌مان به دست می‌آوریم و کم کم به مغز می‌فهمانیم که تا حدی اختیارش دست ماست!

اما برای افزایش قدرت تمرکزمان، چند مورد را هم باید رعایت کنیم:

هفت تکنیک ساده و کاربردی برای تمرکز بیشتر:

1- برای خودتان برنامه‌ریزی کنید وگرنه دیگران برایتان برنامه‌ریزی می‌کنند!

پیشنهاد می‌کنم برنامه روزانه‌تان را از شب قبل بنویسید تا وقتی بیدار شدید، بدانید چه کارهایی باید انجام دهید. اگر برنامه خوبی نوشته باشید، ذهنتان فرصتی برای بازیگوشی پیدا نمی‌کند.

2- لیست کارهایتان را خیلی شلوغ نکنید.

برایان تریسی می‌گوید فقط 3 کار اصلی را در لیست کارهایتان قرار دهید.

قانون 20-80 هم می‌گوید ما معمولاً از 20 درصد کارهایمان، به 80 درصد نتایج می‌رسیم.

و مغز ما از لیست‌های بلند کاری، می‌ترسد و فرار می‌کند.

پس فقط کارهای اصلی و مهم را در لیست کارهایتان قرار دهید.

3- در طول روز، برنامه‌ یا لیست وظایفتان را جلوی چشم‌تان قرار دهید تا هر وقت احساس گمشدگی در کارها کردید، شما را به مسیر متمرکزتان بازگرداند.

4- استراحت کنید.

یکی از دلایل مهم حواس‌پرتی ما، خستگی است. اگر در موقعی که واقعاً خسته شده‌ایم، استراحت نکنیم، ظاهراً کار خواهیم کرد ولی این کار، بازدهی خوبی ندارد و تازه خسته‌تر هم می‌شویم. پس چه بهتر که خودمان به فکر استراحت مغزمان باشیم، قبل از آنکه کار دست‌مان بدهد.

5- کار و تفریح را از هم جدا کنید.

اگر قرار است کار کنیم، اجازه دهید فقط کار کنیم و هر تفریح و کار نکردنی را به وقت خودش موکول کنیم. اینطوری به مغز می‌گوییم که وقت کار، کار و وقت تفریح، تفریح کن. و به قول آن فیلم، قیمه‌ها را نریز توی ماست‌ها!!

برای این کار، می‌توانید از تکنیک و ابزار «پومودورو» استفاده کنید. اپلیکیشن یا زمان‌سنج پومودورو، به شما 25 دقیقه وقت برای کار کردن و فرصتی 5 دقیقه‌ای برای استراحت می‌دهد. با همین روش ساده، بازدهی و تمرکز بسیار بهتری خواهید داشت.

6- «حواس پرت‌کُن» ها را دور کنید.

اگر ممکن است موبایل‌تان مزاحمتی برای تمرکزتان ایجاد کند، آن را خاموش کنید و یا صدایش را ببندید. اگر ممکن است در حین کار متمرکزتان، فردی مزاحمتان شود، در را ببندید و قبل از شروع کار، به دیگران بگویید که فعلاً با شما کاری نداشته باشند. اگر به خاطر گرسنگی ممکن است حواستان پرت شود، قبل از شروع کار، فکری برایش بکنید و …

7- زمان پایان داشته باشید.

از همان ابتدای کار برای خودتان زمان پایان در نظر بگیرید و تلاش کنید در زمان مشخص‌شده، کارتان را تمام کنید. اگر کارتان تمام نشد، بهتر است کار را ادامه ندهید و ادامه‌اش را به وقت دیگری موکول کنید تا مغزتان بدعادت و دلخوش به کِش آمدن وقت نشود!

اگر می‌خواهید موفق شوید و به بهشت بروید (!) متمرکز ماندن را یاد بگیرید و تمرین کنید.

شاهین شاکری

مربی توسعه مهارت‌های فردی | مشاور کسب‌وکار

مدیر باشگاه مدیران ایران

اگر به مبحث «تمرکز» علاقمندید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «مدیریت زمان» را هم ببینید.

و احتمالاً از خواندن مطلب کاربردیِ «چک‌لیست حفظ تمرکز» هم لذت خواهید برد.