آیا شما هم دلتان می­خواهد خلاقیت داشته باشید؟

فرایند خلاقیت

• آیا شما هم دلتان می­خواهد ایده ­های جدیدی داشته باشید؟
•  یا این­که فکر می­کنید ایده­ های جدید کاملاً تصادفی به وجود می­ آیند و باید بنشینید و منتظرشان باشید؟

اگر با دقت به فرایند تفکر خلاق توجه کنیم، می­توانیم یک تقسیم­بندی از مراحلی که باعث شکل­ گیری خلاقیت در ذهن می­شود نشان دهیم.

تمام کسانی که به نحوی ایده ­ی جدیدی داشته­اند، از این مراحل عبور کرده­اند. البته این سیر می­تواند آگاهانه یا ناآگاهانه باشد، ولی در هر حال، این مرحله­ ها پشت سر گذاشته می­شوند.

شش مرحله اول این سیر مرحله­ های اصلی خلاقیت هستند و مرحله ­ی هفتم در حقیقت همان تبدیل شدن خلاقیت به نوآوری است که به معنی اجرای ایده­ ی جدید و خلق چیزهای نو است.

این مراحل عبارتند از:

1.  آماده­سازی ذهن
2. مطالعه و بررسی
3. تغییر و دگرگونی
4. کمون
5.  جرقه
6. تایید و اثبات
7. اجرا

 مغز و عملکرد نیم­کره­ ها

آدم­ها در خیلی از کارها با هم تفاوت دارند. حتی روش فکر کردنشان هم با هم متفاوت است. همین تفاوت­هاست که باعث می­شود رفتارهای متنوعی از آدم­های مختلف ببینید.

برای این­که بفهمید علت این تفاوت­ها چیست، اول باید ساختار مغز را بشناسید. بیش­تر مردم می­دانند که مغز دو نیم­کره­ی چپ و راست دارد. هر یک از نیم­کره­ها ساختار جداگانه­ای دارند. تحقیقات زیادی روی مغز و عملکردش انجام شده است که نشان می­دهد این نیم­کره­ها از لحاظ عملکردی با هم فرق دارند.

هر نیم­کره­ی مغز روش خاص خودش را برای تحلیل و پردازش اطلاعات دارد. نیم­کره­ی چپ مغز تفکر عمودی دارد، یعنی تفکرات ریاضی، کلامی و منطقی در این قسمت از مغز انجام می­شوند.

نیم­کره­ی چپ اطلاعات را مرحله به مرحله تجزیه‌وتحلیل می­کند. نیم­کره­ی راست مغز تفکر جانبی دارد، یعنی تفکرات کلی­نگر و حسی و خلاق مربوط به این نیم­کره هستند. معمولاً اطلاعات در این قسمت یک­جا و یک‌دفعه پردازش می­شوند.

تفکر عمودی در نیم­کره­ی چپ بسیار منظم و سیستماتیک است. اطلاعات در این نیم­کره با منطق کامل پردازش می­شود، در صورتی که تفکر جانبی که در نیم­کره­ی راست انجام می­شود، بسیار نامنظم عمل می­کند. این نیم­کره معمولاً با تکیه بر تجربه­های گذشته­ی ذهنی، اطلاعات را یک­جا و ناگهانی تحلیل می­کند.

انسان­ها غالباً از دو نیم­کره­­ی مغز به یک اندازه استفاده نمی­کنند. هر کسی در حل مسائل، یا در مراحل یادگیری از قسمتی از مغز که تسلط بیشتری رویش دارد استفاده می­کند.

برای مثال، اگر مساله­ ها را با نگاه آمار و ارقام و با فرآیندی منظم و مرحله به مرحله حل می­کنید، روی نیم­کره­ی چپ مغز تسلط بیشتری دارید، ولی اگر در حل مسائل دنبال ادراک شهودی و حسی هستید ( یعنی می­خواهید یک‌دفعه جواب به ذهنتان برسد) ، روی نیم­کره­ی راست تسلط­تان بیش­تر است.

همین تفکر جانبی در نیم­کره­ی راست است که محور اصلی فرآیند خلاقیت را می­سازد. جالب است بدانید آن­هایی که با دست چپ می­نویسند معمولاً در کارهاشان خلاقانه­تر عمل می­کنند. چون از نیم­کره­ی راست مغز بیش­تر استفاده می­کنند.

حتماً می­دانید که نیم­کره­ی سمت راست کارهای سمت چپ بدن را کنترل می­کند و کنترل کارهای سمت راست بدن بر عهده­ی نیم­کره­ی چپ است.

کسانی که نیم­کره­ی راست ماهری دارند، به این موردها توجه بیش­تری دارند:

• همیشه به راه بهتر فکر می­کنند.
• از رسم­ها و عادت­ها بی­تفاوت نمی­گذرند.
• خوب فکر می­کنند. عمیق فکر می­کنند.
• بازی­های فکر می‌کنند و در نتیجه از دیدگاه­های متفاوتی به مساله نگاه می­کنند.
• می­دانند که برای هر مساله­ای ممکن است بیش از یک جواب درست وجود داشته باشد.
• از شکست و پیروز نشدن نمی­ترسند. شکست را سنگ بنای موقعیت خود می­دانند.
• مهارت­های هلی­کوپتری دارند. یعنی هر پدیده­ای را یک­جا و از بالا می­بینند و بعد روی بخش خاصی از آن که نیاز به تغییر دارد متمرکز می­شوند و فرود می­آیند. برای این­که این موضوع را خوب درک کنید، دو نفر را در نظر بگیرید که یکی برای حل کردن مشکل کل قضیه را مرحله به مرحله طی می­کند تا به مشکل برسد و دیگری اول کل قضیه را یک­جا می­بیند، مشکل را پیدا می­کند و روی مشکل متمرکز می­شود. این­جا نفر دوم مهارت هلی­کوپتری دارد.

گفتیم که محور اصلی فرآیند خلاقیت تفکر جانبی نیم­کره­ی راست است. مهم است که بدانید در واقع هیچ یک از بخش­های مغز به تنهایی کامل و خلاقانه عمل نمی­کنند. این دو نیم­کره به­طور طبیعی در فرآیند پردازش اطلاعات با هم، همکاری می­کنند و هماهنگی دارند. وظیفه‌ی شما این است که یاد بگیرید در هر موقعیت خاص، سراغ کدام نیم­کره­ی مغز بروید. مثلاً در جایی که نیاز به خلاقیت دارید، باید بتوانید نیم­کره­ی چپ را غیر فعال کنید و نیم­کره­ی راست را درگیر کنید.

منبع : بخشی از کتاب درباره خلاقیت – مدیران ایران