طرح پروگرسا چیست ؟

یارانه نقدی، به شیوه مکزیکی

جزئیات اجرایی طرح پروگرسا و درس‌های کاربردی آن برای سازمان‌های دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه فقرزُدایی

هدف اصلی طرح پروگرسا کاهش فقر خانواده‌های مکزیکی از طریق ایجاد انگیزه برای ارتقاء سطح آموزش و فرهنگ خود بود. برخی جزئیات ساختاری این طرح، در رسیدن به اهداف ذکرشده موثر واقع شد که مختصرا به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

نوآوری ۱: مکانیزم هدفمند

طرح پروگرسا انتخاب خانواده‌های تحت حمایت خود را در دو فاز انجام می‌داد. در فاز اول همه مناطق روستایی که به لحاظ اقتصادی وضعیت بحرانی داشتند، با توجه به آمارگیری‌های ملی شناسایی می‌شدند. سپس از میان مناطق شناسایی شده، اجتماعاتی که به مدارس و امکانات بهداشتی عمومی دسترسی داشتند، انتخاب می‌شدند.

این انتخاب به این جهت بود که خانواده‌ها بتوانند هزینه دریافتی از سوی دولت را در راستای بهبود اوضاع بهداشتی و آموزشی خود به کار ببرند. در فاز دوم مدیران اجرایی این طرح به بررسی دقیق اوضاع اقتصادی خانواده‌های ساکن در مناطق منتخب در فاز اول می‌پرداختند و از نتایج این بررسی‌ها برای شناسایی خانواده‌های فقیر و شرکت دادن آن‌ها در برنامه استفاده می‌کردند.

نوآوری ۲: بسته جامع مزایا

بر اساس برنامه‌های اجرایی، پروگرسا باید منجر به پیشرفت هم‌زمان سه بُعد از اساسی‌ترین جنبه‌های زندگی خانوارهای تحت پوشش خود شود: آموزش، سلامت و تغذیه. با توجه به اینکه هر سه عامل به هم مرتبط هستند، تقویت هر یک باعث بهبود در دیگر زمینه‌ها خواهد شد.

نوآوری ۳: آموزش کودکان

بر اساس این طرح، آموزش ۴ زیرمجموعه را شامل می‌شود. نخست کمک‌هزینه تحصیلی به مادران صاحب فرزندانی در سنین ۶ تا ۱۸ سال پرداخت می‌شود. این کمک‌ هزینه برای فرزندانی که در سطوح بالاتری به تحصیل مشغول باشند، افزایش می‌یابد و در سال آخر تحصیلی قبل از دانشگاه به حداکثر مقدار خود می‌رسد. در واقع هدف این است که از خروج دانش‌آموزان از مدارس با هدف کار کردن و کسب درآمد بیشتر برای خانواده‌ها، جلوگیری شود. در مرحله دوم در ابتدای هر سال تحصیلی، به شرط حضور فرزندان در مدارس طبق قوانین ذکر شده، برای خرید وسایل لازم به خانواده‌ها هزینه‌ای پرداخت می‌شود.

مرحله سوم شامل تلاش برای افزایش کیفیت مدارس محلی می‌شود؛ به گونه‌ای که افزایش تعداد دانش‌آموزان باعث کاهش کیفیت سرویس‌دهی به آنان نشود. به عنوان مرحله نهایی نیز می‌توان به تلاش رسانه‌های گروهی برای افزایش آگاهی خانواده‌های فقیر در مورد تاثیرات تحصیلات بر آینده فرزندانشان، اشاره کرد.

نوآوری ۴: سلامتی و تغذیه

برنامه‌های مربوط به بخش تغذیه در طرح پروگرسا نیز در ۴ مرحله تعریف شده است؛ در مرحله مقدماتی مجموعه‌‌ای از خدمات بهداشتی اولیه به خانواده‌ها ارائه می‌شود که هدف عمده آن بهبود سلامت مادران و کودکان (قبل و بعد از تولد) است. اما لازمه پرداخت‌های ماهانه به خانواده‌ها، حضور منظم مادران برای بهره‌مندی از این خدمات است. طبق قانون این پول باید برای بهبود کیفیت تغذیه مصرف شود.

در مرحله دوم برنامه‌های آموزشی عمومی با موضوع تغذیه و سلامت در قالب کنفرانس‌ها و تبلیغات با هدف آگاهی‌رسانی به خانواده‌های مکزیکی به ویژه مادران افزایش می‌یابد. در مرحله سوم تعداد مراکز خدمات بهداشتی افزایش می‌یابد؛ با تاکید ویژه بر افزایش تعداد و بهبود کیفیت تجهیزات و منابع دارویی در کلینیک‌های واقع در مناطق روستایی و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی خاص برای پرسنل آن‌ها تا با مشکلات و نیازهای خاص مردم آن مناطق آشنا شوند.

در مرحله آخر به منظور بهبود بخشیدن به وضعیت غذایی خانواده‌های کم‌درآمد، مکمل‌های غذایی روزانه شامل کالری، پروتئین و دیگر ترکیبات مغذی برای مادرانی که صاحب فرزندان کوچک یا نوزاد هستند و همچنین برای مادران باردار و شیرده، تهیه می‌شود.

پس از مشاهده موفقیت قابل توجه برنامه پروگرسا در کشور مکزیک، این سوال پیش می‌آید که این طرح می‌تواند در سایر کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز موثر واقع شود؟
بسیاری از نوآوری‌های طرح پروگرسا ، می‌توانند به عنوان الگویی مناسب برای توانمندسازی فقرا مورد استفاده قرار گیرند؛ جنبه‌هایی همچون توجه دقیق به استفاده از مشوق‌ها، استفاده از چارچوب صریح برای شناسایی اثرات برنامه و نیز به‌کارگیری نتایج حاصل از ارزشیابی‌هایی که در همه زیرمجموعه‌های برنامه انجام شده است.

کانال تلگرام : موسسه مطالعاتی حامیان فردا