چطور کتاب بنویسیم

بعنوان یک نویسنده، گاهاً از من سوال می‌شود که چطور کتاب بنویسیم و مراحل نوشتن کتاب چگونه است؟ این بود که گفتم شاید بد نباشد در یک نوشته، به بعضی سوالات و ابهامات پاسخ دهم.

نوشتن کتاب، چه فایده‌ای دارد؟

هدف اصلی نوشتن کتاب در فضای کسب‌وکار امروزی ایران، بیشتر برای کسب اعتبار است تا درآمد.

ولی اعتبار نویسندگی، هنوز هم خوب و قابل قبول است. در رزومه شما می‌آید و گاهی برای مهاجرت هم امتیازاتی دارد.

تنها مشکل، تعداد زیاد نویسندگانی است که فقط برای نویسنده شدن، دست به قلم شده‌اند و محتوای کم‌ارزشی که تولید می‌کنند، اوضاع بازار کتاب را بدتر می‌کند.

برای کارهای فنی و نوشتن خود ِ کتاب، هیچی. ولی برای انتخاب موضوع و محتوای کتاب، اگر چه لازم نیست حتماً در موضوع خاصی صاحب‌نظر و یا شناخته‌شده باشید، ولی باید تسلط خوبی در آن موضوع داشته باشید.

چند وقت پیش یک ویدیو دیدم از دانشجویان یک کلاس که در مورد موضوع کلاسشان نظر می‌دادند. یکی از شرکت کنندگان می‌گفت من با اینکه خودم در این موضوع، کتاب نوشته‌ام، ولی امروز چیزهای خیلی خوبی یاد گرفتم!

از شما چه پنهان، خوشحال شدم که پولم رو برای خریدن کتاب آن نویسنده عزیز، هدر نداده بودم.

مراحل نوشتن کتاب چیست؟

پیشنهاد می‌کنم کتاب‌تان را خودتان در نرم‌افزار word بنویسید. ولی اگر تایپ‌تان خوب نباشد، باید نوشته‌هایتان را در کاغذ بنویسید و مرحله اول، تایپ دست‌نوشته‌های شما خواهد بود.

بعد، بهتر است که نوشته‌هایتان، ویراستاری شود. ویراستار، از لحاظ فنی و ادبی، نوشته‌های شما را ویرایش می‌کند. اینکه بعضی کتاب‌ها را نمی‌شود به راحتی خواند و بعضی دیگر، مثل آب روان، جاری می‌شوند، معمولاً به هنر ویراستاری مربوط است.

مرحله بعد از ویراستاری، صفحه‌آرایی کتاب است.

گام بعدی، گرفتن شابک (شماره استاندارد بین‌المللی کتاب) است. البته می‌شود شابک را حتی قبل از نوشتن کتاب هم گرفت.

بعد از شابک، باید از کتابخانه ملی، «فیپا» یا «فهرست‌نویسی پیش از چاپ» را بگیریم.

مرحله بعدی، گرفتن مجوز چاپ از وزارت ارشاد است.

با مجوز دریافتی، کتاب را چاپ می‌کنیم و تمام!

تبریک! کتاب شما آماده است.

چطور کتاب بنویسیم؟

تصور اشتباه رایج این است که اول، مقدمه کتاب را می‌نویسند و بعد، فصل به فصل، تا آخر کتاب جلو می‌روند. ولی نوشتن کتاب، هیچ نظم و قانون خاصی ندارد.

از هر جایی که می‌توانید شروع می‌کنید و انقدر نوشته‌ها را بال و پر می‌دهید تا بتواند انتظار شما را برآورده کند.

پیشنهاد من این است که ابتدا ساختار کلی کتاب را بصورت کلی، مشخص کنید.

مثلاً ببینید به چه موضوعات مهمی باید بپردازید. و بعد، بررسی کنید که چه مواردی، زیر مجموعه موضوعات کلی قبلی قرار می‌گیرند.

و حالا شروع کنید به نوشتن از بخشی که به آن علاقه دارید. و یا همان بخشی که شما را به خودش می‌خواند!

بعد از نوشتن بخش‌های مختلف، ممکن است تصمیم بگیرید که ترتیب نوشته‌ها را عوض کنید. شاید بخواهید بخشی را حذف و یا اضافه کنید. انقدر این کار را انجام دهید که دلتان راضی شود!

و بعد، بر اساس چیزی که در بخش‌های مختلف کتاب آمده، مقدمه را بنویسید.

نوشتن کتاب، چقدر زمان می‌برد؟

زمان نوشتن کتاب، به این موارد بستگی دارد:

الف- شما چقدر به موضوع مورد نظرتان تسلط دارید؟

ب- حجم کتاب‌تان چقدر است؟ چند صفحه قرار است بنویسید.

ج- سرعت نوشتن یا تایپ شما چطور است؟

د- چقدر برای این کار، زمان در نظر گرفته‌اید؟ آیا وقتی را برایش اختصاص داده‌اید یا قرار است هر وقت شد بنویسید؟

و البته موارد دیگر …

ممکن است تصور کنید نوشتن یک کتاب، حداقل چند ماه زمان می‌برد. ممکن است. ولی به‌عنوان تجربه شخصی، با توجه به تسلطم به موضوعات، سرعتم در نوشتن، و زمان متمرکزی که به این کار اختصاص دادم، من توانستم در یک ماه، ۲ کتابِ «چرا مدیریت زمان جواب نمی‌دهد» و «راهنمای محرمانه بازاریابی اینترنتی» را بنویسم!

چند صفحه بنویسم؟

بعد از سوال چطور کتاب بنویسیم ، یکی دیگر از سوالات پرتکرار همین است!

تعداد صفحات فایل pdf که به چاپخانه تحویل می‌دهید، باید مضربی از ۴ باشد. مثلاً ۸۰ و یا ۱۰۴ صفحه. شمارش این صفحات، از اولین صفحه‌ای است که کتاب را باز می‌کنیم تا آخرین صفحه‌اش. تعداد برگه‌ها مهم است و نه خوردنِ شماره صفحه.

معمولاً محدودیتی در حداقل صفحات کتاب نیست؛ بنابراین می‌شود کتاب‌های کم‌صفحه‌ای را هم نوشت و چاپ کرد. ولی پیشنهاد می‌کنم حداقل برای ۸۰ صفحه، برنامه‌ریزی کنید که بتوان از فضای شیرازه‌ی کتاب هم استفاده کرد. 

ضمن اینکه اگر صفحات کتاب‌تان، خیلی کم باشد، اعتبارش در نظر خواننده‌ها کمی پایین‌تر خواهد بود.

چطور کتابم را صفحه‌آرایی کنم؟

اگر محتوای کتاب‌تان ظاهر خاصی ندارد، می‌شود با همان نرم‌افزار word ، آن را ویرایش کرد. ولی توصیه اکید، استفاده از نرم‌افزار InDesign برای صفحه‌آرایی است. امکانات نرم‌افزار «ایندیزاین» ، صفحات کتاب شما را بسیار زیباتر می‌کند.

کافی است شخصی را پیدا کنید که به این نرم‌افزار مسلط باشد. فایل وُرد را به همراه تصاویر تحویلش می‌دهید و کتاب‌تان را با فرمتِ PDF تحویل می‌گیرید.

سایز کتاب، چقدر باشد؟

می‌توانید در سایزهای مختلفی مثل رحلی، رقعی، جیبی، پالتویی، خشتی و … کتاب‌تان را آماده چاپ کنید.

ولی این روزها سایز رقعی، مورد استفاده و استقبال بیشتری قرار می‌گیرد. من هم همین سایز را به شما پیشنهاد می‌کنم.

چطور کتاب بنویسیم ؟

چند جلد از کتاب را باید چاپ کنم؟

ما دو نوع چاپ داریم. چاپ افست که با این روش، حداقل باید ۵۰۰ و یا ۱۰۰۰ عدد کتاب چاپ کرد.

روش دوم، چاپ دیجیتالی است که شما می‌توانید حتی یک جلد کتاب برای چاپ، سفارش دهید.

برای گرفتن مجوزهای چاپ، حداقلی وجود ندارد. بنابراین می‌توانید مثلاً ۱۰۰ جلد کتاب چاپ کنید. ولی برای گرفتن مجوزها، حداقل به ۳ جلد کتاب نیاز است.

کدام ناشر، کتابم را چاپ می‌کند؟

قبلاً رسم بر این بود که ناشرین، با نویسنده‌های سرشناس کار می‌کردند و امتیاز کتاب آنها را حتی گاهی قبل از نوشتن نسخه نهایی، پیش‌خرید می‌کردند.

اگر سرشناس نبودید، باید محتوای کتاب‌تان انقدر خوب و تاثیرگذار می‌بود که برایتان چاپ کنند. البته در نوبتِ جواب گرفتن از ناشر هم خودش داستانی غم‌انگیز بود.

نویسنده محترم در شرایط بالا، پول نوشتنش را می‌گرفت و البته با فروش هم کاری نداشت.

ولی این روزها داستان عوض شده. هم اوضاع بازار کتاب و ناشران تغییر کرده و هم فرایندهای چاپ.

این روزها، شما می‌توانید کتاب‌تان را بنویسید و اگر ناشری حاضر نشد آن را برایتان چاپ کند، هزینه چاپ کتاب را خودتان متقبل شوید و بعد، کتاب‌هایتان را تحویل بگیرید.

برای انتخاب ناشر، می‌توانید از فهرست ناشران ، با آنها ارتباط برقرار کنید:

http://www.nashreiran.ir/publishers

برای گرفتن مجوزها چه کنم؟

کافیست با یک ناشر قرارداد ببندید تا کارهای اداری کتاب، شامل گرفتن شابک، فیپا و مجوز را برایتان انجام دهند. آنها کارشان را بلدند و اگر قرار است کتاب را با هزینه خودتان چاپ کنید، کافیست هزینه‌ای بابت این خدمات اداری، به ناشر بپردازید.

هزینه‌های چاپ کتاب چطور است؟

شما باید بابت تایپ، ویراستاری، صفحه‌آرایی، طراحی جلد و اقدامات اداری ناشر (گرفتن شابک، فیپا، مجوز) و در نهایت، چاپ کتاب، هزینه کنید.

البته اگر ناشر متعهد به چاپ کتاب، با هزینه خودش شده باشد، شما هزینه‌ای ندارید و در عوض مبلغی هم بابت نوشتن کتاب دریافت خواهید کرد.

متاسفانه بعلت نوسان قیمت‌ها و همینطور قیمت متفاوت خدمات افراد، نمی‌توان عدد دقیقی برای چاپ کتاب گفت. ولی در صورتی که تعداد صفحات کتاب‌تان مشخص است، می‌توانید طی صحبت با ناشر، قیمت دقیق را به دست آورید. 

چطور کتابم را بفروشم؟

روش متداول قبلی که در ذهن همه هست، فروش امتیاز کتاب به ناشر بود. ناشر همه کارهای فروش را می‌کرد. اما همانطور که قبلاً عرض کردم، این روش، این روزها خیلی جواب نمی‌دهد.

روش دیگر، چاپ کتاب و واگذاری پخش و فروش آن به مراکز پخش کتاب است.

این روش هم برای همه قابل دسترس نیست و معمولاً مراکز پخش، با ناشرین محدودی کار می‌کنند.

روشی که این روزها، نویسندگان موفق از آن بهره می‌برند، ترکیبی از روش‌های قبلی، به اضافه فروش شخصی است.

فروشندگان حرفه‌ای کتاب، با ناشر خوبی کار می‌کنند که به لحاظ نامش، کتابشان بهتر بفروشد. ناشر خوب و قدیمی، معمولاً با مراکز پخش سراسری، همکاری دارد و کتاب را به کل کتاب‌فروشی‌ها ارسال می‌کند.

و از طرف دیگر، نویسنده نیز بیکار نمی‌نشیند و خودش برای کتاب، تبلیغ کرده و آنها را می‌فروشد.

اگر کتاب را مانند یک کالای دیگر در نظر بگیریم، تقریباً از همه اقداماتی که برای فروش کالا یا خدمات‌مان استفاده می‌کنیم، برای فروش کتاب هم می‌توانیم استفاده کنیم.

و یادتان باشد که کتاب پرفروش، قبل از اتمام نگارش، باید به فروش رفته باشد!

نویسنده‌های خوب و حرفه‌ای، قبل از نوشتن کتاب، زمینه را برای فروش آن آماده می‌کنند. مشتریان و خوانندگانشان را انتخاب می‌کنند و روی آنها کار می‌کنند. بعضی از قسمت‌های جذاب نوشته‌هایشان را منتشر می‌کنند. خبرنامه درست می‌کنند. با مخاطب ارتباط می‌گیرند. نظرسنجی می‌کنند.

و در نهایت وقتی کتاب‌شان روانه بازار می‌شود که خواننده‌ها، از مدت‌ها پیش منتظرش بوده‌اند.

بنابراین شاید اولین قدم برای نوشتن یک کتاب، نه نوشتن مقدمه، که انتخاب مخاطب درست، و تشویق او به همراهی با کتابی است که قرار است متولد شود.

شاهین شاکری
مدرس و مشاور کسب‌وکار

shakeri@modiriran.ir

پیشنهاد کاربردی:

دوره آچار فرانسه بازاریابی اینترنتی، روش فروش دیجیتالی کتاب (و کالاهای دیگر) را بصورت کامل آموزش می‌دهد.

همین الان برای رسیدن به هدف‌تان، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنید.

در این مطلب در مورد این صحبت کردیم که چطور کتاب بنویسیم . اگر هنوز سوالی هست، در پایین همین مطلب، کامنت بگذارید تا در موردش صحبت کنیم.

در ضمن می‌توانید با ما تماس بگیرید تا همراهی‌تان کنیم.

۰۲۱۴۴۸۴۱۹۹۱ و ۰۹۳۸۳۶۴۴۵۳۱ و ایمیل: info@modiriran.ir