سونامی تعطیلی تولید داخلی
در زمانی که در نتیجه تحریمهای ظالمانه، بنگاههای اقتصادی کشور برای بقا تلاش میکردند، اقتصاد جهانی دچار تحولی شگرف شد. دور ماندن ناگزیر از تعاملات بینالمللی اقتصادی، اگر چه برکاتی داشته (که از آن جمله میتوان به نوعی بیداری نسبت به اهمیت تولید ملی و خوداتکایی صنعتی اشاره کرد)، همزمان باعث شد که مدیران و تحلیلگران صنعت و اقتصاد کشور، آن تحول شگرف را آنگونه که باید نبینند و پیامدهای کوتاه و بلندمدت آن را درک نکنند. اما مدتی است که امواج سونامیوار آن تحول شگرف، به مرزهای اقتصاد و صنعت کشور رسیده و تعطیلی گسترده تولید داخلی را شروع کرده است. اما آن تحول شگرف چیست؟
بیکاری
در سالهای اخیر نرخ پیشرفت علم و فناوری شتاب بیسابقهای پیدا کرده است. این شتاب بیسابقه تحولات فناوری به یک یا چند صنعت خاص هم محدود نبوده و دامنه آن تمامی صنایع، اعم از تولیدی یا خدماتی، پیشرفته یا سنتی و … را در برگرفته است. این پیشرفتهای علمی و فناورانه در عمل باعث افزایش بیش از پیش کیفیت و عملکرد محصولات و کاهش همزمان قیمت آنها شده و میشوند. از سوی دیگر، مردم هم به این نرخ فزاینده بهبودها روی خوش نشان دادهاند و به آن خو گرفتهاند و چه بسا شتاب بیشتری را هم طلب میکنند. اما چرا این تحول باعث سونامی تعطیلی تولید در کشور شده و میشود؟
شتاب فزایندهی تحولات فناوری باعث شده که دوره عمر محصولات در بازار کوتاه و کوتاهتر شود. در عمل فرصت فروش محصولات در بازار به همین نسبت کوتاهتر شده است. در برخی صنایع، این فرصت به چند ماه کاهش یافته است. این امر فشار بیسابقهای را به تولیدکنندگان محصول وارد میکند. محصولاتی که سالها صرف پژوهش و توسعه آنها شده، فقط مجال اندکی برای حضور در بازار و درآمدزایی دارند قبل از آن که توسط نسلی جدید از محصولات (با مشخصات فنی بهتر و احتمالاً قیمت پایینتر) کنار زده شوند. در نتیجه این فشار، تولیدکنندگان صاحب دانش و فناوری، باید تلاش کنند که هزینههای نوآوری و زمان رساندن محصولات جدید خود به بازار را کوتاهتر کنند. کاری شبیه دویدن بر روی تردمیلی که هر دم بر سرعت آن افزوده میشود. اندکی تعلل در نوآوری و توسعه فناوریهای نوین میتواند به حذف از گردونه رقابت بیانجامد. کافیست نگاهی به کسبوکار تولید گوشیهای همراه شرکت نوکیا بیاندازیم که چگونه در مدتی اندک از سهم ۷۵ درصدی در بازار جهانی به ورشکستگی رسید.
اما تولیدکنندگانی که فاقد دانش و فناوری لازم برای توسعه و تولید محصول جدید هستند و همواره فناوریهای لازم را در دل تجهیزات تولیدی از دیگران گرفتهاند، اوضاعشان خیلی بدتر است و زودتر از دور رقابت کنار زده میشوند. در چنین شرایطی، تولیدکنندگانِ فاقد توان فناورانه، مجالی برای شناسایی منابع فناوری جدید، مذاکره، عقد قرارداد، انتقال تجهیزات، آموزش کارکنان و راهاندازی خط تولید نخواهند داشت. از سوی دیگر بازارها روز به روز بازتر و جهانیتر میشوند. یعنی تولیدکنندگانِ فاقدِ توان فناوری، باید عادت کنند که در بازار کشور خودشان با تولیدات شرکتهای صاحبِ فناوری، رقابت کنند. رقابتی که نتیجه آن از قبل مشخص است. محصولات تولیدی شرکتهایِ فاقد فناوری، حداقل یک نسل از محصولاتی که مستقیماً توسط شرکتهای صاحب فناوری تولید میشوند عقبتر هستند. مشکل این است که این روند حتی در سنتیترین صنایع هم وارد شده و محدود به چند صنعت پیشرفته نیست.
مشکلات شرکتهای فاقدِ توانِ فناوری فقط مختص ایران نیست و همه کشورها خود را با این چالش مهم روبهرو میبینند. اما در ایران مشکل تولیدکنندگان مضاعف است. نامساعد بودن شرایط کلان اقتصادی و فراهم نبودن زیرساختهای لازم برای توسعه کسبوکارهای فناوریبنیان، بقای تولیدکنندگانِ فاقد فناوری ایرانی را به ماموریت غیرممکن تبدیل کرده است. هر چه محدودیتهای ناشی از تحریم کمتر شوند، امواج تعطیلی کارگاهها و کارخانجات تولیدی ایرانی قدرت بیشتری به خود خواهد گرفت. البته آشکار است که ماندن در محدودیتهای تحریم نیز گزینه قابل قبولی نیست و ادامه آن بنیانهای اقتصادی کشور را فروخواهد ریخت. پس میتوان نتیجه گرفت که تولید داخلی با تهدیدی جدی و عاجل مواجه است.
رفع یا کاهش تهدید سونامی تعطیلی تولید، کار بسیار دشواری است و سیاستها و راهکارهای نوینی را میطلبد که تاکنون در کشور مورد توجه نبوده است. صنعت داخلی که با تمام وجود به درآمدهای نفتی و فناوری خارجی وابسته است را با راهکارهای آزمودهشده و سنتی نمیتوان از امواج سهمگین این تهدید نجات داد. اما نگاهی به سیاستهای فعلی در سطح ملی نشان میدهد که دولت، بیشتر به دنبال بهبود شاخصهای کلان اقتصادی با اتکا به راهکارهای سنتی و شناختهشده است. تلاش برای کاهش تورم، دسترسی بهتر بنگاههای تولید به تسهیلات بانکی، محدود کردن واردات و … همگی سیاستهایی لازم اما به شدت ناکافی هستند.
باید در کنار این راهکارهای سنتی، راهکارهایی نوین برای افزایش توان دانشی و فناورانه بنگاههای تولیدی داخلی طراحی و اجرا شوند. اما طراحی و اجرای این راهکارهای نوین، نسل جدیدی از مدیران و سیاستگذاران را میطلبد که رقابتِ فناوریبنیان و قواعد حاکم بر آن را بخوبی درک کرده باشند. متاسفانه هنوز مدیران سنتیِ پرورشیافته در اقتصاد نفتی، سکاندارانِ اصلی اقتصاد و صنعت کشور (هم در دولت و هم در بنگاههای بزرگ خصوصی) هستند. این محدودیت مختص یک جریان سیاسی خاص هم نیست. تلاشهای اخیر در زمینه تقویت اقتصاد دانشبنیان نیز هنوز به جریان اصلی در اقتصاد و صنعت کشور راه نیافته است و همچنان جریانی ضعیف و بیرمق است. با ادامه شرایط و سیاستهای موجود، متاسفانه موج تعطیلیِ کارخانجات تولیدیِ داخلی، گسترده و گستردهتر خواهد شد و پیامدهای اجتماعیِ ناگوار این موج هم روز به روز جلوه بیشتری پیدا خواهند کرد.
نویسنده : دکتر کامران باقری
این نوشته در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شد که در ادامه عیناً تقدیم می شود:
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
با سلام
بهتر است به جای استفاده از کلمات تخصصی و دو پهلو که ناشی از ترس در گفتار است با صراحت کامل صحبت کنیم طوری که توده بیسواد جامعه نیز به راحتی بدانند موضوع از چه قرار است و مسبب تمامی مشکلات کشور و تولید کیست من با توجه به اینکه کارخانه دار هستم ودر عرصه تولید مواد غذایی فعالیت میکردم حدود هشت سال پیش با هفتاد نفر پرسنل تولیدی نفسهای آخرمان را کشیدیم و جان سپردیم و روزی نیست که لعن ونفرین نظام بانکی کشور را نکنم زیرا شیرازه تولید کنندگان را از هم پاشیده اند وانشاالله نیز خودشان هم در آخر به بدترین وجهی ورشکست خواهند شد .
آقایان وخانمهای ایرانی این را بدانید که ریشه تمامی فسادها ربا هست چه کسی که ربا میدهد وچه کسی که ربا میگیرد متاسفانه وصد متاسفانه که این نظام بانکی بدون هیچ گونه نظارتی دست به هر کاری میزند تا کشور را به ورطه سقوط بکشاند ومعلوم نیست که پشت پرده این نظام بانکی چه کسانی با چه اهدافی دست به این کارهای ویرانگر میزنند و با شجاعت تمام میگویم لعنت به این بانکها که هم تولید را نابود کردند وهم باعث شدند عده اندکی با سرمایه گذاری واخذ ربا از بانکها به سودهای کلان دست یابند بدون اینکه کوچکترین فعالیت اقتصادی داشته باشند به امید روزی که شاهد بانکداری ژاپن و کره و اروپا مدار باشیم انشاالله
در این سایت، از کوکیها استفاده میشود تا بتوانیم تجربه مرتبطتری به شما ارائه دهیم.
لطفاً با زدن دکمه "پذیرش همه" با عملکرد کوکیها و دریافت سرویس بهتر، موافقت کنید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر"تنظیمات کوکیها" را بزنید.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
کوکی
مدت
توضیحات
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
با سلام
بهتر است به جای استفاده از کلمات تخصصی و دو پهلو که ناشی از ترس در گفتار است با صراحت کامل صحبت کنیم طوری که توده بیسواد جامعه نیز به راحتی بدانند موضوع از چه قرار است و مسبب تمامی مشکلات کشور و تولید کیست من با توجه به اینکه کارخانه دار هستم ودر عرصه تولید مواد غذایی فعالیت میکردم حدود هشت سال پیش با هفتاد نفر پرسنل تولیدی نفسهای آخرمان را کشیدیم و جان سپردیم و روزی نیست که لعن ونفرین نظام بانکی کشور را نکنم زیرا شیرازه تولید کنندگان را از هم پاشیده اند وانشاالله نیز خودشان هم در آخر به بدترین وجهی ورشکست خواهند شد .
آقایان وخانمهای ایرانی این را بدانید که ریشه تمامی فسادها ربا هست چه کسی که ربا میدهد وچه کسی که ربا میگیرد متاسفانه وصد متاسفانه که این نظام بانکی بدون هیچ گونه نظارتی دست به هر کاری میزند تا کشور را به ورطه سقوط بکشاند ومعلوم نیست که پشت پرده این نظام بانکی چه کسانی با چه اهدافی دست به این کارهای ویرانگر میزنند و با شجاعت تمام میگویم لعنت به این بانکها که هم تولید را نابود کردند وهم باعث شدند عده اندکی با سرمایه گذاری واخذ ربا از بانکها به سودهای کلان دست یابند بدون اینکه کوچکترین فعالیت اقتصادی داشته باشند به امید روزی که شاهد بانکداری ژاپن و کره و اروپا مدار باشیم انشاالله