ناهماهنگی شناختی چیست؟ راههای کاهش ناهماهنگی شناختی
ناهماهنگی شناختی (تعارض شناختی) برای توصیف ناراحتی ذهنی استفاده میشود که ناشی از داشتن دو اعتقاد، ارزش یا نگرش متضاد با اعمال و واقعیت های بیرونی استفاده می شود. ناهماهنگی شناختی باعث ایجاد حس رنجش روحی درونی می شود ، تصمیم گیری های ما را ضعیف و بهره وری مان را در زندگی شخصی و حرفه ای کم می کند . علت اثر ناهماهنگی شناختی بر این موارد این است که درگیری بین باورهای درونی مان با آنچه می بینیم یا انجام می دهیم انرژی زیادی را می گیرد و این عدم تناسب و هماهنگی بین این دو باعث احساس ناراحتی می شود.
لئون فستینگر، دانشمند روانشناسی اجتماعی، ناهماهنگی شناختی ( cognitive dissonance) را اینگونه تعریف میشود:
«احساس اندوه و ناراحتی حاصل از تعارض میان دو شناخت متفاوت (باورها، نگرشها) یا رفتار و نگرش». هر اندازه شناختهای مورد نظر مهم و تفاوت آنها از یکدیگر بیشتر باشد، ناهماهنگی هم بزرگتر خواهد بود.
یکی از مثال های آشنا برای درک ناهماهنگی شناختی زمانی است که باور داریم یک موضوع برای ما مضرر است اما در عمل آنرا انجام می دهیم.
می دانیم سیگار برای سلامتی مضرر است اما سیگار می کشیم !
نمونه های مشابه دیگر برای درک تعارض شناختی :
من از رشوه دادن بیزارم اما برای انجام کارهایم یا کسب فرصتهای خاص رشوه می دهم .
من خشونت را دوست ندارم اما امروز با کارمندم برخورد خشنی کردم.
من دوست ندارم در مقابل ظلم یا خودم سکوت کنم اما امروز ظلم بزرگی را دیدم و سکوت کردم.
من به صداقت ایمان دارم اما مجبورم در کارم دروغ بگویم.
من …
وقتی واقعیت بیرونی در اطراف ما، ناهماهنگیهای فراوانی با دنیای ذهنی ما داشته باشد دچار یک حس بد درونی می شویم که دانشمندان روانشناسی به آن می گویند : نا هماهنگی شناختی یاتعارض شناختی
نا هماهنگی شناختی باعث می شود بین باورهایی که داریم و رفتارهای که می کنیم فاصله بیافتد .
این فاصله باعث می شود حس بدی نسبت به خودمان پیدا کنیم.
نا هماهنگی شناختی باعث می شود که تصمیم گیری های ما تحت تاثیر چیزهایی قرار بگیرد که منطبق با باورها و ارزشها ما نیست . در نتیجه تصمیم های ما از درون برای خودمان خوشایند نیست .مثل اینکه مجبور باشید کس دیگری باشید !جوری رفتار کنید که دوست ندارید !
نا هماهنگی شناختی باعث می شود که کارایی ما پایین بیاید چون بخش زیادی از انرژی روحی و درونی ما صرف این تعارض می شود و دچار فشار روحی می شویم .البته طبیعی است که همهی ناهماهنگیها به یک اندازه برای ما فشار ایجاد کنند و فشار ناشی از هر یک از این ناهماهنگیها، به اهمیتِ موضوعشان بازمیگردد.
واقعیت این است که همه ما به میزان های مختلف در حال تحمل ناهماهنگی های شناختی و اثرات مختلف ناشی از آن هستیم اما تحمل این فشارها و ناهماهنگیها برای مدت طولانی امکانپذیر نیست.
پس باید راهی برای از بین بردن این تعارض ها را پیدا کنیم و یا لااقل برای کمرنگ شدن آنها گام های اجرایی جدی برداریم.
راههای کم کردن ناهماهنگی شناختی:
وقتی بین باورهای ما با رفتارمان فاصله است . ناهماهنگی شناختی در درون ما افزایش پیدا می کند . برای مدیریت و کاستن این حس ناراحتی درونی سه راه داریم ، یا باید باورمان را تغییر بدهیم، یا باید رفتارمان را متناسب با رفتارمان تغییر بدهیم و یا برداشت و ادراکمان را از عملی که انجام می دهیم.
مثال :
در طی زندگی توسط خانواده ، سیستم آموزشی و تمام آنچه شناخت و باورهای ما را شکل داده است باور کرده ایم که رشوه دادن کار درستی نیست . بحث ناهماهنگی شناختی می گوید وقتی چیزی غیرمنتظره یا ناسازگار با باورمان مشاهده میکنیم که با چیزهایی که قبلاً آموختهایم توضیح داده نمیشود، ناهماهنگی شناختی را تجربه میکنیم.
بر خلاف تمام آنچه تمام عمر باور کرده بودیم برای انجام کارهای اداری ناگزیر به رشوه دادن می شویم . در اینجا چنان که گفته شد یا باید باورمان را عوض کنیم که احتمالا اگر باورمان مبتنی بر ارزشهایمان باشد نمی توانیم . یا باید رشوه ندهیم و عواقب آنرا که ممکن است انجام نشدن کار اداری ما باشد بپذیریم . ویا در شکل سوم نگاهمان را به موضوع عوض کنیم.
سومین راه شاید ساده تر از بقیه باشد . اما واقعا همه جا کاربرد ندارد . اگر تغییر ادارک ما در حد توجیه خودمان باشد و در عمق وجود بدانیم که در حال سر پوش گذاشتن روی کار اشتباهی هستیم در واقع فقط ناهماهنگی شناختی را پنهان و انکار کرده ایم .
در مثالی که ذکر کرده ایم ممکن است به شکل های مختلف تلاش در تغییر ادارکمان نسبت به عمل رشوه دادن کنیم:
متاسفانه در ایران هیچ کاری بدون رشوه انجام نمی شود و من هیچ چاره ای جز رشوه دادن ندارم .
من اینجا رشوه می دهم و می دانم کار اشتباهی است اما برای اینکه کارم انجام شود مجبورم . به جای جبران این اشتباه کار خیری خواهم کرد .
انجام این کار یا دریافت این موقعیت حق من بوده است و من فقط دارم هزینه انجام کارم را می دهم.
کارمندان هزینه هایشان از درآمدشان بیشتر و چاره ای جز این ندارند و این پول رشوه نیست .
رشوه برای این موضوعات و عددهای کوچک نیست اصلا ، رشوه مربوط به اختلاس های بزرگ است .
انقدر در کشور همه دارند اختلاس می کنند که این کار کوچک من کمترین حق من است در این کشور
و …و…
وقتی نه می توانیم باورمان را عوض کنیم و نه می توانیم رفتارمان را عوض کنیم راه سوم این است که ادارکمان نسبت به عملی که انجام می دهیم را عوض کنیم اما راه سوم هم مثل دو راه اول فقط اگر واقعا اتفاق بیافتد کار خواهد کرد . مغز شنیدن دروغ یا توجیه راضی اش نمی کند .
3 راه برای کم کردن ناهماهنگی شناختی در خودمان
گام اول : دیدن ناهماهنگی های شناختی خودمان !
برای کم کردن نا هماهنگی شناختی اولین قدم دیدن آنست .
دیدن ناهماهنگی شناختی دیگران بیشتر قضاوت است و ممکن است درست یا نادرست باشد. پس بهتر است ناهماهنگی های شناختی را در خودمان کشف کنیم .صادقانه و شجاعانه مدتی فقط به ناهماهنگی های شناختی خودمان دقت کنیم و بعد کم کم سعی کنیم ببینیم کجاها می توانیم این تعارض و ناهماهنگی را کم کنیم.
بعد از مدتی این تمرین های ساده به ما نشان می دهد که چقدر این موضوع می تواند در حال درونی و بهره وری ما موثر باشد.
گام دوم : تغییر
از بین ناهماهنگی های شناختی ، مورد مشخصی را انتخاب کنید و آگاهانه و بدون آنکه بخواهید خودتان را گول بزنید یکی از سه راه را به شکل ذکر شده برای کاهش تعارض شناختی را کاملا صادقانه انتخاب کنید . مدتی انجامش بدهید و اگر از نتیجه آن راضی بودید به سراغ گام سوم بروید.
گام سوم : تثبیت و گسترش
حالا که از نتیجه راضی بودید ، مورد بعدی را انتخاب کنیدو گام دوم را دقیقا در مورد آن اجرا کنید وقتی احساس کردید که از این نتیجه هم راضی هستید آنرا تبدیل به رفتار و انتخاب آگاهانه خودتان در تمام تصمیم های زندگی کنید .
آنچه طی کرده اید یکی از تمرین های بسیار مهم و کلیدی در بحث تحول فردی و توسعه تمامیت فردی شماست . شاید در ابتدا به نظر برسد که سخت یا غیر ممکن است اما به شما اطمینان می دهم که اگر با گامهای ساده پیش بروید و لذت برداشتن بار سنگین نا هماهنگی شناختی از دوش روحتان باشید با لذت آنرا ادامه خواهید داد . بعد از مدتی از حس آرامش و بالا رفتن بهره وری خودتان تعجب می کنید .
لطفا اگر تجربه ای یا توصیه ای در این مورد دارید با ما به اشتراک بگذارید .
نویسنده : ندا مفاخری
این مطلب چه میزان برای شما مفید بود؟
میانگین امتیاز 4 / 5. تعداد نظرات: 5
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
مدیریت مالی در شرایط بحرانی
بهره وری چیست و چطور بهره وری را افزایش دهیم؟
چطور در دام کلاهبرداری های جدید نیفتیم
در شرایط خاص فعلی، شرایط برای کلاهبرداری بسیار مهیا است!
در این مطلب و وبینار، روشهای کلاهبرداری و راههای تشخیص آن را با هم مرور میکنیم.
کاربردها و ابزارهای هوش مصنوعی
هوش مصنوعی این روزها جنبه های مختلف زندگی شخصی و حرفه ای همه ما را تحت تاثیر قرار داده است در این صفحه به مطالب و منابع مفیدی برای استفاده از هوش مصنوعی پرداخته ایم .
تحلیل هزینه – فایده چیست ؟
تحلیل هزینه – فایده روشی نظام مند برای تخمین زدن نقاط قوت و ضعف گزینه های مختلف و انتخاب و تصمیم گیری بین آنها باشد .
روندهای تجاری مهم در سال 2023
روندهای بیزینسی ، یکی از بهترین منابع فرصت برای مدیران و فعالان اقتصادی هوشمند است . در پایان هر سال موسسات و مراکز مختلف روندهای مختلفی از منظر های مختلف منتشر می کنند . در این مطلب ما سعی می کنیم گزیده از مهمترین روندهای بیزینسی در سال 2023 را تقدیم شما کنیم.
این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش میشوند.
دیدگاهتان را بنویسید