چکیده ای از برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت

پس از ۱۵ سال، برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت نهایی و منتشر شد.  در پیشگفتار این سند آمده است: بهروزی ملت، بسـط عدالـت و حفظ اسـتقلال و امنیـت کشـور در گـرو دسـتیابی بـه اقتصـادی توانمنـد، رشـد یابنـده و پویاسـت کـه بـا هدایـت دولـت و عاملیـت بخـش خصوصـی بـه رشـد پایـدار خـود ادامـه دهد. بـر ایـن اسـاس وزارت صنعـت، معدن و تجارت با توجه به اهداف چشم انداز و با الهام از سیاست های اقتصاد مقاومتی و بالاخص توجه به بهره برداری از تمامی توانایی های داخلی در جهت زایش درونی و توسعه تعاملات و تجارت بین المللی با رویکرد برون نگری این برنامه راهبردی را ارائه کرده است.

بخش خصوصی در این سند مورد توجه خاص قرار دارد. برای نمونه به فرازهایی در این خصوص می پردازیم:

– دولت می تواند با اعمال این سیاست ها در جهت ایجاد تحرک و بسترسازی مناسب، حضور بخش خصوصی در عرصه های تولید و تجارت را فراهم آورد. همچنین در این سند برای لایه های اجرایی کشور که عمده ترین آنها بخش خصوصی است تکلیف دستوری تعیین نشده است.

– در این رویکرد، میدان دار اصلی توسعه، بخش خصوصی است و دولت فقط مطابق بسته سیاست های اجرایی تعیین شده نقش توانمندساز، پشتیبانی کننده و هماهنگ کننده، پایشگر و هدایتگر را در راستای اجرای راهبردهای مطروحه ایفا خواهد کرد. از آنجائیکه بخش اعظمی از موفقیت توسعه بخش در گرو اجرای صحیح سیاست ها و برنامه های اجرایی است، اگر دولت به عنوان حاکمیت، سیاستگذاری قوی باشد، نتایج آن می تواند به حصول منافع فراگیر ملی، بهبود فضای کسب و کار، رونق اقتصادی و در نهایت افزایش رفاه اجتماعی کمک نماید.

در بخش دیگری از این سند وضعیت رتبه ایران و برخی از کشورهای منتخب در شاخص های مهم بین المللی بررسی شده. ایران در شاخص سهولت انجام کسب و کار در سال ۲۰۱۴ میلادی از میان ۱۸۹ کشور رتبه ۱۳۰ را دارد. رقابت پذیری جهانی ایران در رتبه ۸۳ از میان ۱۴۴ کشور است (آمار سال ۲۰۱۴). رقابت پذیری صنعتی ایران از میان ۱۴۲ کشور در رتبه ۶۷ است (آمار سال ۲۰۱۲). رتبه رونق اقتصادی ایران در میان ۱۴۲ کشور ۱۰۷ است (آمار سال ۲۰۱۳). آزادی اقتصادی ایران از میان ۱۷۸ کشور در سال ۲۰۱۴ در رتبه ۱۷۳ قرار دارد و رتبه توسعه انسانی ایران در میان ۱۸۶ کشور ۷۵ است (آمار سال ۲۰۱۳).

اهم فرصت ها و چالش های بخش صنعت، معدن و تجارت یکی دیگر از بخش های این سند است. اهم چالش ها به شرح زیر شناسایی و درج شده است:

۱- سهم پایین صنعت و معدن در تشکیل سرمایه ثابت کل

۲- کاهش سهم بهره وری کل عوامل در رشد صنعتی

۳- اتکا بسیار بالای رشد تولیدات صنعتی به بازار مصرف داخلی

۴- قابلیت نفوذ پایین در بازارهای خارجی به دلیل سیاست های ارزی نامناسب و فقدان روابط مطلوب بین المللی

۵- پایین بودن زمینه های توسعه قابلیت های فناوری روزآمد

۶- حاکمیت ساختار شبه انحصاری و نقش محدود بخش خصوصی در بنگاه های نسبتا بزرگ

۷- سست شدن نسبی زنجیره تأمین و عدم توازن منطقه ای

۸- نامناسب بودن فضای کسب و کار و زقابت پذیری و در نتیجه عدم جذابیت سرمایه گذاری خارجی

۹- پایین بودن نسبی کیفیت محصولات تولیدی و ضعف در برخورداری از استانداردهای بین المللی

۱۰- وجود خام فروشی و ضادرات مواد خام صنعتی و معدنی

۱۱- کوچک شدن حجم اقتصاد و تجارت کشور با کاهش میزان تجارت و محدودیت در مبادی و مقاصد تجاری

۱۲- ضعف در ارتباطات بین بنگاهی

خط مشی و سیاست های کلی در این برنامه راهبردی به قرار زیر تشریح شده است:

۱- تسهیل و روان سازی مسیر توسعه بخش خصوصی با هدف جلب مشارکت حداکثری در فرآیند تحقق چشم انداز ۱۴۰۴

۲- تمرکز بر سیاستگذاری و کاهش سهم دولت در اداره امور صنعتی، معدنی و تجاری کشور در جهت ایفای سیاست های مصوب اصل ۴۴

۳- ارتقای مؤلفه های بهبود فضای کسب و کار مرتبط با بخش صنعت، معدن و تجارت

۴- کمک به امنیت، آسان سازی و سودآوری سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی برای افزایش ارزش افزوده بخش

۵- تشویق و حمایت از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بخش های صنعت، معدن و تجارت

۶- توسعه دیپلماسی کسب و کار برای شکل دهی بازارهای جدید و تنوع بخشی پیوندهای اقتصادی با دیگر کشورها به ویژه با کشورهای همسایه و منطقه

۷- توسعه روابط تجاری بین المللی با رویکرد توسعه صادرات و ارتقای فناوری

۸- تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در طرح های صنایع نوین و پیشرفته با فناوری بالا با مشارکت سازمان های توسعه ای و شرکت های خارجی

۹- سرمایه گذاری برای توسعه زیرساخت های مورد نیاز جهت ارتقای رقابت پذیری صنعتی، معدنی و تجاری کشور برای کسب جایگاه مناسب در اقتصاد جهانی

۱۰- سرمایه گذاری متوازن با تمرکز بر اجرای طرح آمایش سرزمین در جهت ایجاد توسعه پایدار

۱۱- توانمند سازی و توسعه بخش خصوصی در راستای افزایش رقابت پذیری و جلوگیری از هرگونه انحصار

۱۲- پشتیبانی از سرمایه گذاری صنعتی در راستای رونق بخشی و ارزش افزائی بخش کشاورزی

۱۳- توان افزایی بخش صنعت و معدن در راستای رشد اقتصادی بالا و توسعه پایدار و توسعه همسو با تجارت به عنوان پیشران فرآیند

۱۵- حصول اطمینان از تأمین و توزیع مناسب کالاهای اساسی با هدف امنیت غذایی

۱۶- شفاف سازی و روان سازی نظام توزیع و قیمت گذاری کالاهای انحصاری و روزآمدسازی شیوه های نظارت بر بازار

۱۷- توسعه بازارهای داخلی و رعایت حقوق مصرف کنندگان

۱۸- استفاده بهینه از منابع و مواد خام در ولید با ارزش افزوده بالا و ایجاد محدودیت در صادرات مواد خام

۱۹- بهره برداری صیانتی از معادن کشور و حفظ محیط زیست

۲۰- محدودیت در سرمایه گذاری و تصدی گری شرکت های دولتی به جز سازمان های توسعه ای در مناطق غیر برخوردار با مشارکت بخش غیردولتی در چارچوب قوانین جاری کشور

۲۱- اصلاح و بهینه سازی الگوی مصرف با رویکرد استفاده از تولیدات داخلی

۲۲- پرهیز و جلوگیری از انواع فساد اداری، مالی و اقتصادی در بخش های صنعت، معدن و تجارت از طریق شفاف سازی و اعمال نظارت بر فرآیند امور

۲۳- اهتمام به مسئولیت اجتماعی در فعالیت های اقتصادی

با توجه به چشم انداز ترسیم شده بخش صنعت، معدن و تجارت، اهداف کلی به شرح ذیل تعیین گردیده است:

۱- افزایش رقابت پذیری صنعتی کشور

۲- افزایش سهم ارزش افزوده بخش از تولید ناخالص داخلی به منظور صنعتی نمودن کشور

۳- افزایش سهم ارزش افزوده صنعتی کشور در ارزش افزوده صنعتی جهان

۴- ارتقای بهره وری در بخش

۵- افزایش سهم صادرات صنعتی کشور در صادرات صنعتی جهان

۶- افزایش سهم سهم تولیدات با فناوری متوسط و بالا د ارزش افزوده و صادرات سنعتی کشور

۷- افزایش سرمایه گذاری خارجی

۸- توسعه اشتغال پایدار در بخش صنعت، معدن و تجارت

۹- افزایش سهم و نقش بخش خصوصی در فعالیت های بخش صنعت، معدن و تجارت

۱۰- ارتقای شاخص های زیست محیطی در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار

۱۱- الحاق به سازمان تجارت و بهره برداری از ظرفیت های آن

۱۲- ارتقای سهم بخش خصوصی واقعی در واگذاری مالکیت واحدهای صنعتی، معدنی و تجاری

در جمعبندی برنامه راهبردی این بخش ۱۲ رشته فعالیت های صنعتی که بیشترین نقش را در شاخص های منتخب از جمله سهم ارزش افزوده، اشتغال زایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تأمین و سطح دانش و فناوری دارند، شناسایی و به عنوان اولویت به شرح ذیل اعلام گردیده است:

۱- صنایع تولید فرآورده های نفتی

۲- مواد و محصولات شیمیایی

۳- محصولات کانی غیر فلزی

۴- وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی

۵- معدن و استخراج معدنی

۶- فلزات اساسی

۷- صنایع پیشرفته

۸- محصولات لاستیکی و پلاستیکی

۹- مواد غذایی و آشامیدنی

۱۰- ماشین آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی

۱۱- نساجی و پوشاک

۱۲- ماشین آلات مولد و انتقال برق

در ادامه این برنامه راهبردی ، راهبردهای توسعه بخش و همچنین موضوعات راهبردی وزارت تشریح شده. برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید.

مدیران ایران