مدیریت استرس (stress management )
همانطور که تضاد و ابهام ضرورتا منفی نیستند، استرس نیز پدیده زشتی نیست، بلکه در مواقعی باعث ایجاد چالش در افراد می شود و مدیریت استرس می تواند دستاورد بالقوه مثبتی را بدنبال داشته باشد. بطور کلی دو نوع استرس وجود دارد:
الف. استرس سازنده، مفید و خوش خیم : عبارتست از استرس مطبوع و خوشایند. احساسات مثبتی که به ایک شخص دست می دهد، همانند تشویق بخاطر انجام درست وظیفه، ایجاد یک راه حل جدید با مذاکره برای دست یای به یک توافق مطلوب
ب. استرس مخرب، مضر و بدخیم : استرسی که نامطبوع، زیان آور و بیماری زاست. عمده تمرکز مباحث تئوریک در استرس بر روی استرس بدخیم است و ما نیز عمده تمرکزمان بر روی همین نوع استرس است. عوامل مؤثر در ایجاد استرس عوامل متعددی در ایجاد استرس دخالت دارد که این عوامل تحت عنوان منابع بالقوه استرس مطرحند:
الف. عوامل محیطی
ب. عوامل سازمانی
ج. عوامل فردی.
در شکل زیر مدلی از استرس آمده است که تأثیر هر یک از این عوامل را بخوبی نشان می دهد:
همانطور که در شکل نشان داده شده است، تفاوتهای فردی بعنوان یک عامل تعدیل کننده عمل می کند. از طرف دیگر استرس می تواند نتایجی بدنبال داشته باشد که علائم فیزیولوژیکی، روانی و رفتاری از آن جمله هستند.
رابطه بین استرس و عملکرد به شکل زیر است :
همانطور که در شکل نشان داده شده است عملکرد زمانی در بالاترین سطح قرار دارد که استرس بهینه وجود دارد . وقتی که استرس کم است و یا خیلی زیاد است عملکرد پایین است و تنها زمانی که استرس در حد متوسط و بهینه است ( استرس خوش خیم ) عملکرد فرد نیز حداکثر است .
علل ایجاد استرس بدخیم و مضر در مدیران
مدیران همواره در محیط کاری خود با استرسهای مختلفی مواجه هستند که اغلب آنها مضر و منفی هستند. مهمترین علل استرس بدخیم عبارتند از
- محدود شدن یا مورد تهدید قرار گرفتن امنیت شغلی
- فرصت های محدود برای پیشرفت و ترقی
- ابهام در نقش
- تضاد در روابط متقابل شخصی
- مسئولیت محدود در تصمیم گیری
- ناسازگاری با سبک رهبری سرپرستان بلافصل
- ناسازگاری بین ارزشهای شخصی مدیر با ارزشهای سازمانی
- برنامه کاری دائما در حال تغییر و بردن کارها به خانه و تغییر مستمر
- حجم کاری زیاد.
- تغییر مسنمر
- زمان بندی غیر واقعی
- ناتوانی جسمی،
- محیط فیزیکی پر سر و صدا، تنهایی و جو سازمانی نامطلوب
ویژگیهای شخصیتی نوع الف و ب:
شخصیت نوع الف یک فرد پیچیده، فعال و احساسی است که بطور مستقیم و مداوم برای نیل به موفقیت بیشتر و بیشتر در زمان کمتر و کمتر تلاش می کند و اگر لازم باشد در مقابل تلاشهای دیگران می ایستد و با آنها مبارزه می کند.. افراد نوع ب دارای ویژگیهایی هستند که در نقطه مقابل شخصیت نوع الف قرار دارند. ویژگیهای این دو نوع شخصیت در شکل زیر با هم مقایسه شده است:
ویژگیهای شخصیت نوع الف :
- همیشه در حال تحرک هستند
- پسرعت قدم می زنند
- بسرعت غذا می خورند
- بسرعت صحبت می کنند.
- بطور مداوم احساس میکنند که تحت فشارند
ویژگیهای شخصیت نوع ب :
- به زمان توجهی نمی کنند.
- شکیبا و صبور هستند
- لاف نمی زنند (فخرفروشی نمی کنند)
- بازی را برای سرگرمی و تفریح انجام می دهند و نه برای برنده شدن
- بدون احساس گناه و مجرم بودن، استراحت می کند. (استراحت می کنند بدون اینکه احساس کنند کار گناهی انجام می دهند)
- خود را تحت فشار زمانی قرار نمی دهند.
- دارای رفتاری ملایم و نرم هستند.
- هرگز عجله نمی کند.
این محصول در زمینه مدیریت استرس می تواند برای شما بسیار مفید باشد.
مطالعه ای که در آمریکا انجام شده نشان می دهد که ۶۰٪ مدیران نمونه گیری شده دارای شخصیت نوع الف بوده اند و تنها ۱۲٪ مدیران دارای شخصیت نوع ب بوده اند. با توجه به ویژگیهای افراد نوع الف و ب ملاحظه می گردد که افراد با شخصیت نوع الف همواره در زندگی کاری و عادی خود مواجه با استرس زیادی هستند و در عین حال افرادی کوشا و پرتحرکند. مدیران باید بکوشند ضمن حفظ روحیه رقابتی و توفیق طلبی افراد، جنبه های منفی استرس را از کارکنان خود دور کنند.
مدیریت استرس – مشاهده جزییات
